Een jarige job is geen meisje (en meer leuke taalweetjes)

Op mijn werk word ik de ‘automatische spellingscontrole’ genoemd. En niet voor niets, want ik ben best wel een taalpurist. Dat ik in Almelo geboren ben, helpt daar niet echt aan mee helaas, want bepaalde dingen die ik zeg of schrijf, zijn echt wel Twents. Niet dat dat erg is overigens, maar het levert soms wel leuke situaties op. Nou is het gelukkig wel zo dat het raam en de deur bij mij open gaan of staan (en niet ‘los’, zoals vaak in het Twents gezegd wordt). Vandaag heb ik een aantal leuke Nederlandse ’taalweetjes’ verzameld die nog al eens op een verkeerde manier gebruikt worden. Tijd voor uitleg!



Jarige job en jarige jet

Een uitdrukking die gebruikt wordt als iemand jarig is. Het grappig is dat de meeste mensen alleen de term ‘jarige job’ gebruiken: voor jongens en voor meisjes. Niet helemaal juist natuurlijk, want ‘Job’ is een jongensnaam van origine. Als een meisje jarig is, zeg je dus ‘jarige jet’.

Waar de term precies vandaan komt, is niet helemaal duidelijk, maar het klinkt wel leuk samen, al die j’s bij elkaar :-).

koningskoppel taalweetjes

Een rijkeluiswens of koningskoppel?

Ik weet dat het een koningskoppel (of koningswens) wordt genoemd als er in een gezin eerst een zoon wordt geboren en later een dochter. Dit wordt zo genoemd, omdat vanuit het verleden de zoon de eigendom van de vader erft en de dochter door uithuwelijken de eigendom zou kunnen vergroten (bron). Het staat een beetje voor de ‘ideale’ gezinswens, en vaak word het ook wel een rijkeluiswens genoemd.

Ik dacht altijd zelf dat een rijkeluiswens andersom was: eerst een meisje en dan een jongen, maar dat schijnt dan weer een keizerskoppel te zijn. Niet dat het wat uit maakt hoe je gezin is opgebouwd, maar ik vond het wel leuk om te weten

Verkeerslicht of stoplicht?

Ha, ja, in Almelo is altijd wat te doen: het stoplicht staat op rood of op groen. Herman Finkers is de eigenaar van deze briljante uitspraak en in Almelo zeggen we dus allemaal stoplicht (behalve mijn vader: die zegt Verkeersregelinstallatie, maar dat komt vanwege zijn werk). Maar hoe dat nou eigenlijk precies zit is nogal onduidelijk. In het officiële Reglement verkeersregels en verkeerstekens wordt gesproken over het verkeerslicht. Toch is het niet gek om het een stoplicht te noemen. De meeste woordenboeken zien verkeerslicht en stoplicht als synoniem. In de Dikke Van Dale (2015) staat voor stoplicht eerst “verkeerslicht dat het sein geeft om te stoppen”, en daarna “verkeerslicht” in het algemeen (bron). Ik ben benieuwd wat jij gebruikt?

plank misslaan taalweetjes

En wat sla je nou eigenlijk mis?

Onlangs las ik ergens op Facebook (geloof ik) in de comments iets over ‘de bal misslaan’ en ‘plank misslaan’. Er werd geopperd dat ‘de bal misslaan’ Vlaams is en ik dacht: dat zoek ik uit. De uitdrukking ‘de plank misslaan’ als iemand iets verkeerd beoordeelt, een opmerking maakt die verkeerd valt f als iemand een verkeerd antwoord geeft.

Sommige mensen beweren dat de uitdrukking uit de timmerwereld komt, maar daar zijn het vooral spijkers die worden misgeslagen en geen planken. Het lijkt er op dat het om een vermenging van twee andere uitdrukkingen gaat: de bal misslaan en de plank mis zijn (wat dan weer ‘naast een loopplank of vlonder stappen en in het water vallen’ betekent). (bron).

‘De bal misslaan’ bestaat als uitdrukking ook nog steeds, alleen wordt ze in Nederland niet meer gebruikt. In Vlaanderen gebruiken ze deze uitdrukking vaker dan ‘de plank misslaan’ (bron).

Was jij op de hoogte van deze taalweetjes? En gebruikte jij ‘jarige jet’ wel voor meisjes (of überhaupt niet, kan natuurlijk ook)? En tot slot: zeg jij ‘verkeerslicht’ of ‘stoplicht’? Praat mee in de comments!

xx
Loes




* De uitgelichte afbeelding van de juf komt van Shutterstock.

11 Reacties

  1. 18 oktober 2017 / 19:37

    Hier smul ik van, van dit soort weetjes. De meeste wist ik eigenlijk wel, maar vind het gewoon leuk om er over te lezen. Ik zeg trouwens altijd stoplicht! (Als utrechtse wonende in het noorden des lands)

    • Loes
      Auteur
      18 oktober 2017 / 22:18

      Ha, leuk om te horen. Voor dit soort comments schrijf ik 🙂 <3 Leuk dat je ook wel stoplicht zegt, ik twijfelde een beetje of het iets Twents was.

  2. 19 oktober 2017 / 07:08

    Oh jaaaaa, leuke dingen! Ik ben daar ook gek op. Vind dergelijke verbasteringen soms ook hilarisch als er een eigen draai aan wordt gegeven. Ik zeg altijd stoplicht. En snelweg in plaats van autobaan.

    • Loes
      Auteur
      21 oktober 2017 / 23:01

      Haha, ja grappig. Ik zeg ook snelweg, hoewel het heel Twents is om autobaan te zeggen (komt vanuit het Duits).

  3. 19 oktober 2017 / 08:34

    Ik zeg stoplicht! En weet je wat ze hier altijd zeggen? Dat BEN ik nodig, grrrr daar gaan mijn haren van overeind staan hihi.

    • Loes
      Auteur
      21 oktober 2017 / 23:00

      Oh ja, dat ‘ben’ ik nodig.. Dat snap ik ook niet zo goed, haha.

  4. 19 oktober 2017 / 08:36

    Wat een onwijs leuk artikel! Als taalliefhebber word ik altijd blij van dit soort taalweetjes en veel hiervan wist ik nog niet. Zelf zeg ik altijd ‘stoplicht’ trouwens. En wat grappig om te lezen waar het idee van een koningskoppel vandaan komt. Dan ben ik toch blij dat we dat idee van uithuwelijking en erfgenamen nu een beetje hebben losgelaten, waardoor een gezin met bijvoorbeeld 3 meiden ook prima is 😉

    • Loes
      Auteur
      21 oktober 2017 / 22:57

      Haha ja, dat uithuwelijken sloeg eigenlijk helemaal nergens op. Ben blij dat ik nu leef (en niet in de Middeleeuwen of zo). Fijn om te horen dat je dit leuk vindt om te lezen! <3

  5. 20 oktober 2017 / 07:26

    Ik heb het altijd over een stoplicht en mijn vriend verkeerslicht. We hebben zat woordenwisselingen erover gehad. We zijn er tot nu toe nog niet over eens wie gelijk heeft.

    • Loes
      Auteur
      21 oktober 2017 / 22:57

      Volgens de wegenverkeerswet is het allebei fout, dan wordt er over VRI (verkeersregelinstallatie) gesproken. Maar volgens de Dikke Van Dale kan het dus allebei. Ik vind zelf ‘stoplicht’ duidelijker, omdat het dan ook echt aangeeft dat je moet stoppen :-).

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *